Lekukotasunak

Pastoralei buruzko ahozko lekukotasunak

Pirinio Atlantikoetako Departamenduak eraman Eleketa programaren barnean egin den ahozko bilketari esker, lehenagoko eta oraingo pastoralei buruzko lekukotasun baliosak bildu dira solaskide xiberotarrengandik. ELEKETA programari buruzko argibide gehiago.
Erramun Tartachu, dantza maisu ohia den lehen lekukoak, Urdiñarben 1909ko bi pastoralek sortu makurrak aipatzen ditu, batean gizonek jokatzen zuten eta bestean emazteek.
Jean-Fabien Lechardoy eta Jean-Pierre Recalte beste bi lekukoek, (pastoral errejentak biak), oraingo pastoral xiberotarraren egoeraz eta garapenaz duten iritzia eskaintzen dute.

Raymond edo Erramun Tartachuren lekukotasuna (2012/02/24) bere biografia irakurri

Ikus-entzunezko grabaketa bere etxean gertatu da, Urdiñarben. Erramun Tartachuk bere xiberotar dantzari aprendizgoa eta 1930 urteetan bere herrian ziren dantza usadioak aipatu ondoan, dantza Xiberoan du aipagai, honen berpiztea 1960 urteetan, hark duen dantza maisu esperientziaren bidez eta Urdiiñarben izan maskaraden eta pastoralen etsenpluen bidez.

 Jean-Fabien Lechardoyen lekukotasuna (2013/28/03) bere biografia irakurri

2013ko martxoan egin inkestatik hartu bost zati hauetan, Jean-Fabien Lechardoyk pastoral xiberotarraren garapena aztertzen du. Kontakizunari eta euskarari lehentasuna ematea aholkatzen du, antolaketa soilagoarekin eta aktore kopuru mugatuarekin emanaldiaren kalitatea lehenetsiz.

Jean-Pierre Recalten lekukotasuna (2013/04/25) bere biografia irakurri

ELEKETA programa eta ahozko ondarearen biltzea Euskal Herrian

Ahozko ondarea, xaharra ala oraikoa, aberastasun handikoa da. Honen begiratzea eta gure inguruan zabaltzea beharrezkoa da. Preseski, 2007an, Euskal Kultur Erakundea ahozko elkarrizketen biltzen hasi zen Baxe-Nafarroan, eta Pirinio Atlantikoko Departamendua egitasmo honi interesatu zen.

Izan ere, 2009an egitasmo hau Euskal Herriko Lurralde Kontratuko 29.2 programan sartu zen. Honela ekarria da: “Urte ainitzetako programa baten abiaraztea, Euskal Herriko ahozko ondarea eta ondare immaterialaren baliostatzeko”. Herriko kulturaren eta ondarearen sustatzaile baita, Departamenduak bere burua eskaini zuen proiektuaren eramaile izaiteko, Euskal Kultur Erakundea berriz, egitasmoaren obralari zelarik. 2012az geroz, Okzitandar Erakundea ere proiektuaren partaide da, Euskal Herriko parte okzitandarreko bilketentzat. Koordinaketa zientifiko eta teknikoetaz, departamenduko artxiboen zerbitzua axolatzen da.
Gisa honetan, emeki emeki, programaren nondik norakoak zehaztu dira eta proiektua garatu da. Hastapenean Baxe-Nafarroari mugatu baziren grabaketak, ondotik Lapurdi eta Xiberora buruz zabaldu dira. Izan ere, proiektua lurraldekoa da, eta xede etnologiko bat du : elkarrizketen bidez, hemengo jakitate, antze, ohidura eta usaiei buruzko lekukotasunak biltzea, bai eta erligiozko sineste edo sineste paganoen eta gertakari historikoei buruzkoa ere. Bilketak gai nagusi batzuri buruz zuzendu dira, hala nola itsas bazterreko jendearen bizia (Donibane-Lohitzune eta Ziburuko portua), dantzaren tradizioa (maskaradak eta pastoralak), itsaso eta ibai ondarea, ehungintza, zapatagintza.
Gaur egun ere, Eleketa programa aitzina doa. 2013ko abenduan, Euskal Kultur Erakundeak 228 lekuko galdezkaturik zituen euskaraz, zeinetarik 222 oren grabaketa egin baititu, eta 6000 bat ikus-entzunezko oren tratatu.
EKE-k, elkarrizketak lekukoen etxean egiten ditu, eta harekilan, Aldudarrak Bideo taldea ikus-entzunezko parteaz axolatzen da. Ondotik, departamenduko artxibo zerbitzuarekin batean, elkarrizketak tratatuak eta sailkatuak dira, Arkhéia ordinagailu programaren bidez. Departamenduko Artxibategiak dokumentu hauen kontserbatze lanez axolatzen dira, bai eta publikoari ezagutarazteko eta zabaltzeko lanez.
Gisa horretan, ikertzaileek bai eta beste edozoin pertsonak ere, Eleketa programaren ikus-entzunezko artxiboak kontsulta ditzazke Pau eta Baionako Artxibategietako irakurgeletan. Izan ere, inbentario numerikoa Departamenduko Artxiboen webgunean ikusgai da. (earchives.cg64.fr).
Bestalde, grabaketa guzi hauek agerian izan daitezen, eta hauen balioaren ahal bezain ongi agerrarazteko, EKE-k eta Departamenduko Artxibategiek animazio desberdinak antolatzen dituzte : erakusketa interaktiboak, sorkuntza artistikoak, proiektuaren eskoletara hedatzeko lanak... Eleketa erakusketa bisita dezakezu EKE-ren web gunean (www.eleketa.com), hala nola Itsasturiak erakusketa (www.itsasturiak.com).

Bideoetara itzuli

Erakusketari ekarpen bat egin

Norbait, toki bat, pastorala bat ezagutu duzu ? Zuzen edo zehatza ez zen informazio bat aurkitu duzu ?

Nahi diguzu ohar bat egin ?

Sar zaite harremanean !