Pastoral zaharren eskuizkribuak

Pastoral eskuizkribu zaharrak, erran nahi baitu 20. mendea baino lehenagokoak, balio handiko ondasunak dira. Bi gisatara: alde batetik, hizkuntzari dagokionean, xiberotar euskalkiaren korpus guziz aberatsa eskaintzen baitute; eta beste aldetik, literaturari doakionean ere, Xiberoan egun ere oraino bizi-bizirik dagoen euskarazko herri teatro baten iraganaren berri ematen baitigute.

Eskuizkribu hauek, 19. mendearen hondar parteko jakintsu batzuei esker salbatu ziren. Hauek indar berezi bat egin izan ez balute orduan haien begiratzeko, gauza guti genekike pastoralen lehenagoko errepertorioaz eta teatro horren iraganaz, dokumentu haiek baititugu informazio iturri nagusiak, eta zaharrenak.

Alabaina, lehenbiziko eskuizkribuak 18. mendearen erditsukoak dira, eta errepresentazioez eginikako lehen deskripzioak 19. mendekoak. Antzerki honi buruzko ezagutzak 20. mendearen hatsarrean, aitzinatu eta finkatu ziren, Georges Hérelle, bere irakaskuntzako ibilbidearen bururatzeko Baionara etorria zen filosofia irakasleari esker oroz gainetik.